Ο ΤΙΜΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

Στις 14 του Σεπτεμβρίου η Εκκλησία μας εορτάζει την παγκόσμια ύψωση του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού του Χριστού.  Είναι γνωστό ότι, μετά το όραμα του σταυρού με το «εν τούτω νίκα», ο Μ. Κωνσταντίνος έστειλε τη μητέρα του, την Αγία Ελένη, στα Ιεροσόλυμα, για να βρει το Σταυρό του Χριστού. Εκείνη τον βρήκε κρυμμένο μέσα στο χώμα μαζί με τους σταυρούς των δύο ληστών. Δεν ήξερε όμως  ποιος από τους τρεις σταυρούς ήταν ο Σταυρός του Χριστού, ο οποίος τελικά αποκαλύφθηκε, όταν το άγγιγμά του ανέστησε μια χήρα γυναίκα. Προσκύνησαν τότε η Αγία Ελένη και η ακολουθία της τον Τίμιο Σταυρό, ενώ και ο λαός ζήτησε να τον προσκυνήσει ή τουλάχιστον να τον δει. Για το λόγο αυτό, ο τότε Πατριάρχης Ιεροσολύμων Μακάριος ύψωσε το Σταυρό στον άμβωνα και ο λαός που τον είδε εβόησε το «Κύριε ελέησον». Από τότε επεκράτησε η εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, του κατεξοχήν χριστιανικού συμβόλου.

Πράγματι, ο Σταυρός κατέχει κεντρική θέση όχι μόνο στη θεολογία αλλά και στη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας και στη ζωή και τα έθιμα των ορθοδόξων χριστιανών. Ακολουθώντας τον απόστολο Παύλο που λέγει το: «εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού» (Γαλ. 6,14), οι Πατέρες και οι υμνογράφοι της Εκκλησίας ονόμασαν το Σταυρό «όπλον κατά του διαβόλου», «όπλον νικοποιόν», «τρισμακάριστον ξύλον», «δένδρον αθανασίας», «φυτόν αφθαρσίας», «εγκρατείας στήριγμα», «κακών αλεξιτήριον», «υγείας δοτήρα», «αμαρτίας αναίρεσιν» και πολλά άλλα.
Στην ορθόδοξη λατρεία μας ο Σταυρός του Χριστού τιμάται ιδιαίτερα και πολλές φορές το χρόνο: Εύρεσις του Τιμίου Σταυρού (6 Μαρτίου), Σταυροπροσκυνήσεως (Γ΄ Κυριακή των Νηστειών), Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου), Φανέντος σημείου Σταυρού (7 Μαΐου) και Πρόοδος του Τιμίου Σταυρού (1 Αυγούστου). Επίσης η Εκκλησία μας, τιμώντας ιδιαίτερα τη δύναμη του Σταυρού του Χριστού, όχι μόνο τον μνημονεύει σε κάθε ακολουθία αλλά και έχει αφιερώσει σ’ αυτόν ξεχωριστή ακολουθία δύο φορές την εβδομάδα, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή. Εκτός αυτών, ο Σταυρός ως σύμβολο δεσπόζει σε όλους τους χριστιανικούς ναούς, βρίσκεται ψηλά στο τέμπλο των ναών, πίσω από την Αγία Τράπεζα, πάνω στα λειτουργικά βιβλία και πάνω στα πρόσφορα που χρησιμοποιούνται για την τέλεση της Θ. Ευχαριστίας. Ο Σταυρός, επίσης, αγιάζει το νερό του βαπτίσματος, το λάδι του Ιερού Ευχελαίου, κοσμεί το στήθος των χριστιανών, βρίσκεται στη σημαία μας και στα νοσοκομεία.
Με το Σταυρό όμως σχετίζονται και πολλά λαϊκά έθιμα. Η 14η Σεπτεμβρίου αποτελούσε σταθμό στην έναρξη των γεωργικών εργασιών, αφού τότε γινόταν η ευλόγηση του εκλεκτού σπόρου. Ο Σταυρός ήταν παρών και κατά την έναρξη όλων των γεωργικών εργασιών: του θερισμού, του τρύγου, του φυτέματος των αμπελιών, της σποράς των δημητριακών. Καμιά γεωργική ή άλλη εργασία δεν ξεκινούσε χωρίς να γίνει το σημείο του σταυρού. Με το Σταυρό συνδέεται και ο βασιλικός, αφού, σύμφωνα με την παράδοση, στο μέρος όπου βρέθηκε ο Σταυρός του Χριστού φύτρωσε ένας βασιλικός. Γι’ αυτό τη μέρα του Σταυρού πολλές γυναίκες προσφέρουν στο ναό γλάστρες με βασιλικούς ή πηγαίνουν στην Εκκλησία κρατώντας ένα ματσάκι βασιλικό.
Αλλά, το σημαντικότερο από όλα είναι η σημασία που έχει για τη ζωή μας ως χριστιανών ο Σταυρός του Χριστού. Επ’ αυτού σημειώνουμε τα παρακάτω: α) Σχηματίζοντας το σημείο του Σταυρού, εγγράφουμε και αποτυπώνουμε πάνω μας τον ίδιο το Χριστό, που άπλωσε τα χέρια Του πάνω στο ξύλο του Σταυρού. Με τον τρόπο αυτό σφραγιζόμαστε, παίρνουμε δύναμη και ενισχυόμαστε στον αγώνα κατά της αμαρτίας, αφού ο Σταυρός είναι το όπλο που όποιος το έχει πάνω του δεν φοβάται («Θέτω, κάνω το σταυρό μου κι έχω όπλο στο πλευρό μου, δούλος του Θεού λογούμαι και κανένα δεν φοβούμαι», λέει το λαϊκό ποίημα). β) Κάνοντας το σταυρό μας, αναγνωρίζουμε την προσωπική μας ανεπάρκεια και αδυναμία να σωθούμε με τις δικές μας δυνάμεις και ζητούμε τη βοήθεια και τη χάρη του σταυρωθέντος Χριστού, γ) ο Σταυρός είναι συνυφασμένος με τη θυσία και γι’ αυτό κάνοντας το σταυρό μας δηλώνουμε ότι αποδεχόμαστε τον προσωπικό μας σταυρό, τις δοκιμασίες της ζωής και είμαστε έτοιμοι να κάνουμε τις θυσίες που απαιτεί η χριστιανική ζωή, σύμφωνα με  τα λόγια του Χριστού: «Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόνκαι αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι» (Μαρκ. 8,34), δ) επειδή ο Σταυρός συνδέεται στενά όχι μόνο με το Πάθος αλλά και με την Ανάσταση του Χριστού, είναι μια υπενθύμιση του γεγονότος ότι τελικός νικητής δεν είναι ο θάνατος και ο πόνος αλλά ο Χριστός, που είναι η χαρά, η ελευθερία και η ζωή και ε) το σημείο του σταυρού είναι από μόνο του μια προσευχή. Γι’ αυτό ο χριστιανός ξεκινά και τελειώνει τα πάντα κάνοντας το σταυρό του
Ας μην ξεχνάμε, λοιπόν, τη σημασία του Σταυρού για τη ζωή και τη σωτηρία μας, τιμώντας τον με την πίστη και τα έργα μας, αφού με τον τρόπο αυτό τιμούμε και σεβόμαστε Εκείνον που καρφώθηκε πάνω του για χάρη μας. Γι’ αυτό πρέπει να σχηματίζουμε το σημείο του σταυρού σωστά, κατά τον ορθόδοξο δηλαδή τρόπο, και να μαθαίνουμε και στα παιδιά μας από τη μικρή ηλικία όχι μόνο να σταυροκοπιούνται σωστά αλλά και να επικαλούνται τη δύναμή του στην καθημερινή τους ζωή.