Οικουμενικό πατριαρχείο - Ιερός Ναός Γενήσεως Θεοτόκου Μπεντεβή Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης

 

Φιλανθρωπία Ιερού Ναού Γενήσεως Θεοτόκου Μπεντεβή

Ένα από τα σοβαρά θέματα που απασχολούν την Ενορία μας και που με πολύ αγάπη..Περισσότερα

Κοινωνικό φροντιστήριο Ιερού Ναού Γενήσεως Θεοτόκου Μπεντεβή

Το Κοινωνικό Φροντιστήριο της Ενορίας μας λειτουργεί 4 συνεχή χρόνια και..Περισσότερα

Ιστορικό Ιερού Ναού Γενήσεως Θεοτόκου Μπεντεβή

Ήταν μεγάλος ο πόθος των κατοίκων της περιοχής Μπεντεβή Καμάρας και Παλαιού..Περισσότερα

Πρόγραμμα Ιερού Ναού Γενήσεως Θεοτόκου Μπεντεβή

Πρόγραμμα του Ιερού Ναού Γενήσεως Θεοτόκου Μπεντεβή Ηρακλειου..Περισσότερα

ΧΡΟΝΟΣ - ΚΡΟΝΟΣ

Βρισκόμαστε και πάλι ενώπιον ενός νέου έτους, ενώπιον της αλλαγής του χρόνου. Ένας χρόνος παρέρχεται κι ένας νέος ανατέλλει. Οι άνθρωποι, απανταχού της οικουμένης, γιορτάζουμε το γεγονός με διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις, λες και είμαστε σίγουροι ότι ο νέος χρόνος θα έλθει γεμάτος από χαρές για τον καθένα από εμάς προσωπικά αλλά και για τον τόπο μας ή τον κόσμο ολόκληρο. Αυτό, βέβαια, δεν είναι τωρινό. Πάντοτε οι άνθρωποι και σε όλα τα μέρη της γης εόρταζαν την αλλαγή του χρόνου (ανάλογα με το ημερολόγιό τους), συνδέοντας την ημέρα αυτή με τη θρησκεία και την προσπάθεια εξασφάλισης της εύνοιας των θεών. «Είναι αδυναμία γενική της ανθρωπίνης καρδίας, κάθε φοράν που σημειώνει σταθμόν και ξεκινά εκ νέου εις τον δρόμον και τον αγώνα της ζωής να θέλει να ασφαλίσει το μέλλον, πιστεύων ότι η καλή αρχή φέρνει και το καλό τέλος. Και προσπαθεί όλα να αρχίσουν καλά, ευνοϊκά, ευοίωνα. Εκ τούτου και η προσοχή και η φροντίς δια το καλό ποδαρικό, αι ευχαί, τα σύμβολα, τα γλυκύσματα, τα καλοπιάσματα» (Γεωργίου Μέγα, Ελληνικαί εορταί και έθιμα της λαϊκής λατρείας, Αθήναι 1963, σ.57-58). Φαίνεται ότι από την παμπάλαια αυτή συνήθεια παρέμειναν και σε μας διάφορα έθιμα, που σχετίζονται με την ευετηρία (ευ+έτος), δηλαδή την εξασφάλιση μιας καλής, πλούσιας και εύφορης χρονιάς.

Τέτοια έθιμα στην πατρίδα μας παραμένουν η ανταλλαγή δώρων, η μεταφορά μιας εικόνας στο ναό και η επάνοδός της την ημέρα της Πρωτοχρονιάς στο σπίτι, το ποδαρικό από έναν «γουρλή», για να φέρει γούρι στο σπίτι, τα κάλαντα, το πλούσιο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι (προοιωνίζει την αφθονία των αγαθών για όλο το χρόνο), επί του οποίου μάλιστα τοποθετούν και μέλι, καρπούς, ρόδι, κλαδιά ελιάς και διάφορα άλλα σύμβολα ευτυχίας και θαλερότητας. Σημαντικό είναι και το έθιμο της βασιλόπιτας, από την οποία θα γίνει γνωστό ποιος θα είναι ο τυχερός για τον ερχόμενο χρόνο. Σύμφωνα με την πίστη του λαού ότι οι άγιοι είναι ζωντανοί, ο άγιος Βασίλειος έρχεται τη νύχτα σε κάθε σπίτι για να φιλευτεί. Γι’ αυτό και σε πολλά μέρη της Ελλάδας γινόταν προετοιμασία για την επίσκεψή του και οι νοικοκυρές άφηναν τη νύχτα δώρα και φαγητά για τον άγιο.

Ειρήσθω εν παρόδω ότι τα έθιμα αυτά αφορούσαν περισσότερο τους γεωργούς, έθιμα που δυστυχώς τείνουν να εκλείψουν, καθώς η γεωργία μηχανοποιείται και ο γεωργός προσεγγίζει τη γη μέσω της μηχανής και όχι με τα χέρια του. Γράφει ο σπουδαίος λαογράφος Γεώργιος Μέγας: «Αν κάθε άνθρωπος με την αρχήν του Νέου Έτους ανανεώνει τας ελπίδας του δι΄ ένα νέον ξεκίνημα, δια μίαν νέαν ζωήν, ευτυχεστέρα από αυτήν που έκλεισε με τον παλιό χρόνο, την ανάγκην αυτήν αισθάνεται προπάντων ο γεωργός και γενικά ο αγρότης, που ζει και εργάζεται μέσα εις την φύσιν και είναι τελείως εξηρτημένος αυτός, τα ζώα του και οι κόποι του από τας δυνάμεις της φύσεως και του καιρού τις αλλαγές. (ό. π. σ.57). Γι’ αυτό και την Πρωτοχρονιά στο παλιό αγροτικό σπίτι, εκτός από τους ανθρώπους, και αυτά τα ζώα, προπάντων όσα βοηθούσαν στις αγροτικές εργασίες, είχαν την πρέπουσα θέση, καθώς η νοικοκυρά ζύμωνε πίτα και για τα βόδια.

Αν οι άνθρωποι αναζητούν τρόπους να προσδιορίσουν εκ των προτέρων την ευετηρία και θέλουν να βλέπουν το χρόνο ως μια πορεία προς την ευτυχία ή με ευτυχία, είναι γιατί θέλουν να ξορκίσουν την άλλη πλευρά του χρόνου, τον χρόνο ως Κρόνο. Είναι, λοιπόν, όλα τα έθιμα μια προσπάθεια απώθησης της αντίληψης του χρόνου ως πορείας προς τον θάνατο, ως του απρόβλεπτου και άδηλου μέλλοντος, το οποίο μπορεί να φέρει  όχι μόνο ευτυχία αλλά και δυστυχία και λύπη και πίκρες πολλές. Διότι ο χρόνος είναι πανδαμάτωρ, είναι αυτός που αλλάζει τα πάντα, που συμβαδίζει με την αλλαγή προς το καλύτερο αλλά και προς το χειρότερο, που φέρνει τη γέννηση αλλά και το θάνατο. Είναι εντέλει ο Κρόνος που τρώει τα παιδιά του, που φθείρει τα πάντα, που δεν γνωρίζει από καλό και κακό, αλλά που παρασέρνει τα πάντα στο πέρασμά του. Και προσπαθούμε οι άνθρωποι να τον αποφύγουμε, να αποφύγουμε τις πίκρες και τις δυσκολίες, προπάντων όμως να απωθήσουμε την ιδέα του θανάτου, αγνοώντας ίσως τον Παπαδιαμάντη, που αποφαίνεται ότι δεν έχουν τελειωμό «τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου».

Ζούμε το χρόνο και εντός του χρόνου. Είμαστε πλάσματα του χώρου και του χρόνου, άρα δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από τον εναγκαλισμό του. Ωστόσο, θα έλεγα ότι, όπως με την έλευση του Χριστού η ιστορία χωρίστηκε σε προ Χριστού και μετά Χριστόν εποχή, έτσι και ο χρόνος, καθώς η ορθόδοξη θεολογία διδάσκει, υπέστη ένα βαθύ ρήγμα με τη Γέννηση και την Ανάσταση του Χριστού. Διότι, τα δυο αυτά γεγονότα συνιστούν την είσοδο της αιωνιότητας στο χρόνο και την απαρχή μιας άλλης βιοτής, μιας άλλης εποχής, κατά την οποία ο χρόνος ως Κρόνος, δηλαδή ως ο σκληρός «θεός» που τρώει τα παιδιά του, ο χρόνος ως συνώνυμος της φθοράς και του θανάτου, μπορεί να σταματήσει και να νικηθεί. Η Γέννηση και η Ανάσταση συνιστούν την απαρχή μιας νέας πορείας για τον άνθρωπο και όλα τα κτίσματα, όπου πράγματι εκπληρώνεται η αιώνια θέληση του ανθρώπου να νικήσει το χρόνο και την αγωνία ενώπιον του θανάτου, που έρχεται μαζί με το χρόνο που περνά. Η υπαρξιακή αγωνία μπροστά στο εφήμερο της ζωής υπερβαίνεται από τη βίωση του γεγονότος της Γεννήσεως και της Αναστάσεως, καθώς έχει γεννηθεί ελπίδα της νέας ζωής, της απαρχής της αιώνιας βιοτής.

Οι άνθρωποι σήμερα μπορεί να μη βιώνουν ούτε και να κατανοούν το νόημα αυτών των γεγονότων, όπως το κατανοούσαν με βιωματικό τρόπο οι άνθρωποι περασμένων εποχών. Ωστόσο, τόσο η Γέννηση όσο και η Ανάσταση είναι μια συνεχής πρόκληση και πρόσκληση για μια διαφορετική θεώρηση και βίωση του χρόνου. Μήπως θα πρέπει να ανταποκριθούμε σ’ αυτήν και να δούμε το χρόνο ως ένα δώρο για μια ζωή με βαθύ νόημα και όχι σαν ανθρωποφάγο Κρόνο ή σαν σαδιστή πατέρα;

 

Γιάννης Γ. Τσερεβελάκης