Κλιματική αλλαγή ή αλλαγή συμπεριφοράς;

Γράφει η Ασπασία Βασιλάκη νηπιαγωγός του 12ου νηπιαγωγείου Ηρακλείου (Φορτέτσα), γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (παράρτημα Ανατολικής Κρήτης) και συγγραφέας του βιβλίου «Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο νηπιαγωγείο»

Τελευταία εισχωρούν στο καθημερινό μας λεξιλόγιο φράσεις όπως: Κλιματική αλλαγή, τρύπα του Όζοντος, Φαινόμενο του Θερμοκηπίου, κ.ά. Γεγονότα αλληλένδετα μεταξύ τους που συνδέονται στενά με ένα ακανθώδες πλέον ζήτημα: την προστασία του Πλανήτη. Η αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων και η αδυναμία άσκησης μιας περιβαλλοντικής πολιτικής δυναμικής ως προς την προστασία της Γης, χρήζει πλέον επιτακτικής ανάγκης ευαισθητοποίησης των πολιτών για το θέμα που λέγεται Περιβάλλον.

«Μα εγώ θα αλλάξω τον κόσμο;» είναι ένα ερώτημα που διατυπώνεται συνεχώς από τους πολίτες. Πρόκειται όμως επί της ουσίας για ένα ερώτημα «προσωπείο». Πόσοι είναι αυτοί που κρύβονται πίσω από τη δήθεν αδυναμία της μονάδας αλλά ατομικά ένας -ένας και αθροιστικά όλοι μαζί οδήγησαν το μέλλον του πλανήτη σε αδιέξοδο; Πόσοι είναι αυτοί που ατομικά ένας -ένας και αθροιστικά όλοι μαζί επιλέγουν εκείνους που θα αποφασίσουν για τις πολιτικές προτεραιότητες; Ο πολίτης λοιπόν έχει δύναμη. Έχει τη δύναμη της επιλογής και την ευθύνη των αποτελεσμάτων της. Γι’ αυτό είναι πια καιρός να αλλάξουμε συμπεριφορά, αν δεν θέλουμε να αλλάξουμε κλίμα.
Το ρόλο αυτό έρχεται να διαδραματίσει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.). Με μια δυναμική παρουσία (από τη δεκαετία του 1970 και έπειτα), η Π.Ε. έρχεται να αφυπνίσει συνειδήσεις, να ενημερώσει, αλλά κυρίως να δημιουργήσει κριτικούς πολίτες ως προς τη λήψη αποφάσεων, ικανών να εδραιώσουν συμπεριφορές και επιλογές υπέρ της προστασίας του πλανήτη.
Με αδιάκοπη και επίπονη παρουσία -σχεδόν 20 χρόνων - στη θεσμοθετημένη ελληνική εκπαίδευση, η Π.Ε. μπορεί να υπερηφανεύεται για την προώθηση καινοτόμων μεθοδολογικών προσεγγίσεων, για την ευαισθητοποίηση χιλιάδων μαθητών, για την προώθηση της επιστημονικής γνώσης στους πολίτες, για δυναμικές δράσεις προς την κατεύθυνση επίλυσης προβλημάτων, για μία εκπαίδευση με όραμα.
Η Π.Ε., όμως δεν αποτελεί μόνο ζήτημα της θεσμοθετημένης εκπαίδευσης. Αποτελεί προτεραιότητα που θα έπρεπε να θέσει ο κάθε πολίτης που βλέπει πλέον ανθισμένα δέντρα την Άνοιξη και κατακλυσμούς τον Ιούνιο. Που βλέπει το κουτί της Πανδώρας ανοιχτό και αρρώστιες πάσης φύσης να απειλούν την υγεία και την ποιότητα της ζωής του. Που θέλει τα παιδιά του να γνωρίσουν την εμπειρία της εκδρομής στο δάσος και του καθαρού αέρα…
Έτσι η Π.Ε. και ευαισθητοποίηση είναι ευθύνη και του τελευταίου πολίτη (όχι μόνο εκπαιδευτικού) προκειμένου να παραδώσει ένα δανεικό πλανήτη σε συνθήκες ανάπτυξης και συνύπαρξης στις επόμενες γενιές. Είναι ευθύνη και του τελευταίου ανθρώπου που θέλει να ονομάζεται homo sapiens (σκεπτόμενος άνθρωπος) να δράσει υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος. Να πάρει τη ζωή στα χέρια του. Γιατί όπως αναφέρει και ο Καζαντζάκης στην Ασκητική του
«Ν‘ αγαπάς την ευθύνη.
Να λες, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γη.
Αν δε σωθεί, εγώ φταίω»