ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΕΛΕΓΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

«Η λέξη ἐλεγεία (ἐλεγεῖον, ἔλεγος) είναι μικρασιάτικη, ίσως φρυγική, αλλά η αρχική σημασία της μας είναι άγνωστη. Στην αρχαιοελληνική και ρωμαϊκή παράδοση η ελεγεία συνδέεται πολλαπλά με τον θρήνο· καθώς μάλιστα ως ποιητικό είδος η ελεγεία πρωτοεμφανίστηκε στη μικρασιατική Ιωνία, φαίνεται πιθανό η απώτερη προέλευσή της να είναι από τον ανατολίτικο θρήνο, όπως π.χ. τον περιγράφει ο ποιητής της Ιλιάδας (Ω 719-76). Ανατολική προέλευση είχε πιθανότατα και το μουσικό όργανο που συνόδευε την εκφορά της ελεγείας, ο αυλός. Ο πολυχρωματικός, μακρόσυρτος, διαπεραστικός ήχος του συνταιριάζει και αυτός απόλυτα με το θρηνητικό κλίμα.». Έτσι ορίζει την ελεγεία ο Φάνης Κακριδής σε κείμενό του με τίτλο «Ελεγείες»στο greek-language.gr. Χαρακτηρίζω το παρόν κείμενο ως ελεγεία, επειδή πρόκειται στην ουσία για ένα θρήνο. Ένα θρήνο για τα παιδιά που πεθαίνουν στους πολέμους στη Συρία και σ’ όλο τον κόσμο, για τα προσφυγόπουλα που έχουν ξεριζωθεί από τον τόπο τους, για τα παιδιά που πεινούν, που πουλιούνται στα σύγχρονα σκλαβοπάζαρα, που χρησιμοποιούνται σαν δεξαμενή ανθρώπινων οργάνων, σαν «βαποράκια»των εμπόρων ναρκωτικών ή σαν στρατιωτάκια στα χέρια των διάφορων εξτρεμιστών, που δουλεύουν για ένα κομμάτι ψωμί για να πλουτίζουν κάποιοι, που εκπορνεύονται, που ζουν σε άθλιες συνθήκες, που δεν πάνε στο σχολείο, που δεν μπορούν να παίξουν ή να κάμουν όνειρα, που τους έχουν στερήσει το σπίτι και τους γονείς τους, που  τα θυσιάζουν είτε στο βωμό των συμφερόντων είτε για να δημιουργηθεί τάχα μια νέα δίκαιη και αρμονική κοινωνία.

Χριστούγεννα, η μεγάλη εορτή της Γέννησης του Χριστού: «Παιδίον εγεννήθη υμίν». «δι’ ημάς εγεννήθη Παιδίον Νέον». Γεννιέται ο Χριστός ως αδύνατο Βρέφος, ταπεινός και άσημος, και σπαργανώνεται σε μια φάτνη από τη μητέρα Του, την Παρθένα Μαρία. Τη γέννησή Του αναγγέλλουν άγγελοι στους ταπεινούς ποιμένες, που σπεύδουν να Τον προσκυνήσουν, όπως και οι Μάγοι από την Ανατολή. Όμως, από την άλλη μεριά, από την πρώτη στιγμή της γέννησής Του, το θείο Βρέφος δεν γίνεται ευμενώς δεκτό από τους ισχυρούς της πατρίδας του. Ο Ηρώδης Το διώκει απηνώς και διατάζει τη σφαγή των νηπίων, για να εξοντώσει το νεογέννητο βασιλιά, επειδή νομίζει ότι απειλείται η εξουσία του. Αναγκάζει έτσι την Μαρία και τον Ιωσήφ να καταφύγουν στην Αίγυπτο μαζί με τον Ιησού. Το νεογέννητο Βρέφος διώκεται, γίνεται πρόσφυγας και μετανάστης, προκειμένου να ξεφύγει της θηριωδίας του Ηρώδη. Έτσι, η νηπιακή ηλικία του Χριστού είναι γεμάτη από κινδύνους και δυσκολίες, γεγονός που δείχνει πως οι εξουσιάζοντες τον κόσμο, οι ισχυροί απανταχού της γης, μπροστά στα συμφέροντά τους, δεν ορρωδούν προ ουδενός, δεν σέβονται ούτε λυπούνται ακόμη κι αυτά τα ανίσχυρα και αδύνατα βρέφη και παιδιά. Και σήμερα η καθημερινή πραγματικότητα μαρτυρεί πως, παρά την πρόοδο που η ανθρωπότητα έχει επιτύχει στον τεχνολογικό τομέα και παρά την προώθηση των λεγόμενων «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», εκατομμύρια παιδιών σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να υποφέρουν και να αντιμετωπίζονται όχι όπως ταιριάζει στην ηλικία τους.  Και ο Χριστός, το Παιδίον Νέον, αν και Θεός, δεν απέφυγε (εθελούσια) αυτόν τον σκληρό «κανόνα», που επιβάλλουν στον κόσμο της πτώσης τα συμφέροντα (οικονομικά και πολιτικά) σε όλες τις εποχές, αγνοώντας την πιο τρυφερή και ωραία ηλικία του ανθρώπου, την παιδική.

Φαίνεται, λοιπόν,  πως ο «κανόνας» της βίας και της αναλγησίας των ισχυρών δεν αφήνει απέξω ούτε τα παιδιά, δεν τρέφει κανένα σεβασμό στην απόλυτη αθωότητά τους. Το πρόβλημα είναι τεράστιο και δεν είναι απλώς ηθικό: -Γιατί να υποφέρει ο αθώος; Ο μεγάλος Ντοστογιέφσκι στο έργο του «Αδελφοί Καραμαζώφ» είχε θέσει με τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια και ένταση τον προβληματισμό αυτό δια στόματος του Ιβάν: «Το λέω για εκατοστή φορά πως τα παραδείγματα είναι πολλά, μα εγώ πήρα μονάχα τα παιδάκια γιατί σε τούτο το παράδειγμα φαίνεται καθαρότερα εκείνο που θέλω να πω. Άκου.  Αν πρέπει όλοι να υποφέρουν για να εξαγοράσουν με τα βάσανά τους την αιώνια αρμονία, τότε τι σχέση έχουν τα παιδιά, σε παρακαλώ; Είναι εντελώς ακατανόητο και για ποιο λόγο πρέπει να υποφέρουν κι αυτά και γιατί να εξαγοράζουν με βάσανα την αρμονία; Γιατί τα πήρε κι αυτά το σχέδιο και θυσιάστηκαν για τη μελλούμενη αρμονία, που θα τη χαρεί κάποιος άλλος;(…) Όσο είναι καιρός ακόμα, θέλω να προφυλάξω τον εαυτό μου και γι’ αυτό αρνιέμαι εντελώς την υπέρτατη αρμονία. Δεν αξίζει αυτή ούτε τα δάκρυα εκείνου του βασανισμένου παιδιού που χτυπούσε το στήθος του με τη μικρή γροθιά του και προσευχόταν στη βρωμερή του τρύπα κλαίγοντας με τ’ ανεξαγόραστα δάκρυά του στο «Θεούλη»!».

Στα θεμελιακά αυτά ερωτήματα του Ιβάν απάντηση δεν έχει δοθεί ακόμη. Όντως, πρέπει να είναι κανείς άγιος, για να μπορέσει να αποφύγει τον πειρασμό στον οποίο τον βάζει ο προβληματισμός του Ντοστογιέφσκι. Η «άωρος ηλικία των βρεφών», όπως λέει ένας ύμνος εκκλησιαστικός, δεν είναι δυνατόν γίνεται βορά των συμφερόντων ούτε και μπορεί στο όνομα οποιασδήποτε ιδεολογίας να θυσιάζονται τα παιδιά, από τη στιγμή μάλιστα που γιορτάζουμε τη Γέννηση του Θεού ως μικρού Βρέφους,  από τη στιγμή που ο Θεός ήλθε στη γη κι έζησε ως μικρό παιδί και θήλασε το μητρικό γάλα. Διότι, αν ο Θεός μας έζησε την παιδική ηλικία, αν αργότερα ως Διδάσκαλος είπε το «άφετε τα παιδία ελθείν προς με και μη κωλύετε αυτά» και ότι για να εισέλθει κάποιος στη Βασιλεία του Θεού, πρέπει να γίνει αθώος σαν το παιδί, τότε είναι εντελώς παράλογο χριστιανικά αεροπλάνα και χριστιανικά όπλα να εξοντώνουν παιδιά, είναι παράλογο άνθρωποι που λέγονται χριστιανοί να εκμεταλλεύονται με οποιονδήποτε τρόπο παιδιά. Λέω για τους χριστιανούς, χωρίς να εξαιρώ τους άλλους, εκείνους που φωνάζοντας το «Ο θεός είναι μεγάλος» εξοντώνουν αδιακρίτως όλους όσοι δεν τους ακολουθούν.

Πεθαίνουν εντελώς παράλογα τα παιδιά σε όλο τον κόσμο. Το κλάμα τους, οι φωνούλες τους ακούγονται σαν ελεγεία και θρηνητικό τραγούδι για την ανθρώπινη αποτυχία, για την ανθρώπινη αγριότητα και αναλγησία. Ποιοι θα το ακούσουν; Ποιος θα τους προσφέρει αγάπη και προστασία; Ποιος θα προστατέψει τα χιλιάδες παιδάκια σαν την επτάχρονη Μπάνα από το Χαλέπι της  Συρίας; Ποιος θα πει επιτέλους «όχι»στους εμπόρους του πολέμου, ποιος θα σταματήσει την  εκμετάλλευση, χωρίς να χτίσει την κοινωνία πάνω στο παιδικό αίμα και στο παιδικό δάκρυ; Διότι καμιά κοινωνία δικαιοσύνης δεν μπορεί να είναι τέτοια, αν χτίζεται πάνω στα δάκρυα των παιδιών.

Αλλά ας μη ρίχνουμε τις ευθύνες σε άλλους. Όλοι είμαστε υπεύθυνοι για όσα συμβαίνουν στα παιδιά. Όλοι όσοι γνωρίζουμε και σιωπούμε. Όλοι όσοι αγοράζουμε προϊόντα που ξέρουμε πως είναι φτιαγμένα με την παιδική εργασία. Όλοι όσοι δεν φωνάζουμε, με τον τρόπο που μπορεί ο καθένας, ένα τρανταχτό  «όχι» στους φονιάδες και εκμεταλλευτές των παιδιών, με πρώτες τις κυβερνήσεις  και τους πνευματικούς ανθρώπους. Μεγάλη και η ευθύνη της Εκκλησίας, που δεν έχει καταφέρει να περάσει το μήνυμα των Χριστουγέννων στις καρδιές των ανθρώπων, που είναι μήνυμα ειρήνης, πνευματικής αναγέννησης, αγάπης. Αυτό το μήνυμα είναι καιρός να ξαναβρούμε και να το κάμουμε πράξη στη ζωή μας κι ας μην επιτρέπουμε στους διάφορους Ηρώδες της εποχής μας να σφάζουν (κυριολεκτικά ή μεταφορικά) τα παιδιά στο όνομα της δύναμης και των συμφερόντων τους.

Γιάννης Γ. Τσερεβελάκης